TS EN/IEC 60903
ELDİVENLER – YALITKAN MALZEMEDEN – GERİLİM ALTINDA ÇALIŞMA
Yüksek gerilim eldivenleri, iş sağlığı ve güvenliği açısından önemli bir yer almaktadır. Elektrik şebekelerinde ve yüksek gerilim ünitelerinde güvenli çalışma ve operatörü mekanik ve elektriksel olarak koruma amacıyla önemli bir unsurdur. Yüksek gerilim eldivenleri kullanım esnasında dikkat edilmesi gerekilen en önemli unsur yalıtım gerilimi seviyesidir. Beyan yalıtım seviyeleri TS EN/IEC 60903 standardı kapsamında gerçekleştirilen tip testleri sonucunda belirlenmiş veya doğrulanmış olmadır. Tip testleri sonucunda ürünlerin çalışma koşulları ve beyan gerilimlerine uygun olan ürünler seçilmelidir.
TS EN/IEC 60903 standardı için tip testleri aşağıda listelenmiştir.
- Sınıflandırma
- Genel Özelikleri
- Uzun Karma Eldivenler İçin Elektriksel Şartlar
- Genel Deney İşlemleri
- Dielektrik Deneyleri
- Belirli Mekanik Deneyler
- Kaçak Akım Deneyi
1-Sınıflandırma
TS EN/IEC 60903 standardı kapsamında yüksek gerilim eldivenleri 00 Sınıfı, 0 Sınıfı, 1 Sınıfı, 2 Sınıfı, 3 Sınıfı ve 4 Sınıfıyla ve özel nitelikler için standardın belirtmiş olduğu çizelgedeki nitelikleri karşılama durumlarına göre sınıflandırılır.
2-Genel Özellikler
Fiziksel Özellikler;
Birleşim, tüm eldivenler kimyasal etkilere karşı astarlı veya astarsız olabilir, dışında kılıfı bulunabilir veya bulunmayabilir ya da ozon etkilerini azaltmak için özel birleşimlerden meydana gelebilir. Elektriksel koruma için kullanılan eldivenler, genellikle elastomerden yapılır.
Biçim, eldivenlerde kol ağzı bulunmalıdır. Eldivenlerin kol ağzı katlamalı veya katlamasız olabilir.
Boyutlar, eğik kol ağızlı eldivenler için, uzun karma eldivenlerde farkın 100mm±12 mm olması dışında, en uzun ve en kısa boylar arasındaki fark 50 mm±6 mm olmalıdır.
Kalınlık, en küçük kalınlık, yalnızca dielektrik deneylerinden geçme yeteneğine göre belirlenir.
İşçilik ve son işlem, eldivenlerin iç ve dış yüzeylerinin her ikisinde, deney ve gözle muayene sırasında tespit edilebilecek zararlı fiziksel düzensizlikler bulunmamalıdır.
Zararlı fiziksel düzensizlikler, toplu iğne delikleri, çatlaklar, kabarcıklar, kesikler, gömülü iletken yabancı maddeler, katlanmalar, sıkışma izleri, hava boşlukları, çıkıntılı dalgacıklar ve çıkıntılı kalıp işaretleri gibi düzgün dağılımlılığı, düzgün yüzey çevresini bozan herhangi bir özellik olarak belirlenir.
Mekanik Özellikler;
Son işlemden geçmiş eldivenden alınan numune malzemeye veya eldivenin kendisine uygulanır.
Çekme dayanımı ve kopma uzaması, ortalama çekme dayanımı 16 MPa’dan düşük olmamalıdır. Ortalama kopma uzaması, %600’den daha düşük olmamalıdır.
Gerilme sabiti, %15’i aşmamalıdır.
Elektriksel Özellikler;
Tüm eldivenlerde, sınıfına göre standartta belirtilen çizelge göre, a.a. koruma deneyinin geçerli özellikleri ile koruma ve dayanım gerilimi deneyleri boyunca olumlu sonuç alınmalıdır.
Yaşlandırma Şartları;
Yaşlandırma etkilerini simule etmek için, deney numune parçaları, yüksek sıcaklık deneylerine tabi tutulur.
Isıl Şartlar;
Düşük sıcaklık dayanımı deneyine tabi tutulduktan sonra, eldivenler üzerinde hiçbir yırtılma, kopma veya çatlak görülmemelidir.
Eldivenlerden alınan numune parçaları, alev geciktirici tipten olmalıdır.
Özel nitelikli eldivenler;
Aside dayanıklı, Yağa dayanıklı, Ozana dayanıklı, Asit yağ ve ozana dayanıklı ve çok düşük sıcaklığa karşı dayanıklı olarak 5 farklı kategoriye göre test edilir.
İşaretleme;
Gerilim altında çalışmaya uygundur işareti (çift üçgen), standart numarası ve yayın yılı, imalatçı adı, kategorisi, boyut, sınıf, seri numarası, imal ayı ve yılı bilgileri ürün üzerinde bulunmalıdır.
Belirli Mekanik Özellikler;
Yalıtkan eldivenler, mekanik delinmeye dayanımı doğrulanır.
Karma eldivenler, mekanik delinmeye dayanımı, aşınmaya dayanımı, kesmeye dayanımı ve yırtılmaya dayanımı doğrulanır.
3-Uzun Karma Eldivenler için Elektriksel Şartlar
Uzun karma eldivenler, güvenlikli çalışma deney gerilimi şartlarını sağlamalıdır.
4-Genel Deney İşlemleri
Gözle muayene, ilave büyütme olmaksızın normal veya gözlüklü bir insan tarafından yapılmalıdır. Eldiven biçimi gözle yapılan muayene ile doğrulanmalıdır. Eldivenin uzunluğu, ikinci parmağın ucundan, kol ağzının dış kenarına kadar ölçülmelidir. Kalınlık ölçmeleri, eldivenin avuç içinde, dört ve daha çok noktada, kol ağzında olmamak üzere eldivenin arkasında dört veya daha çok noktada, baş parmak ve işaret parmağında ‘parmak izi’ alanında bir veya daha çok noktada ölçüm yapılmalıdır.
5-Dielektrik Deneyleri
Kol ağzı dışarıda kalacak şekilde özgül direnci 100 µS/cm’den daha küçük veya eşit olan musluk suyu ile doldurulmalı ve standartta belirtilen uygun derinlikteki bir su tankı içine daldırılır.
6-Belirli Mekanik Deneyleri
Aşınma dayanımı, kesilme dayanımı ve yırtılma dayanımı deneyleri ile doğrulanır.
7-Kaçak Akım Deneyi
Sadece uzun karma eldivenlere uygulanır.