TS EN 60598-1 (Aydınlatma Armatürleri)

TS EN 60598-1 / IEC 60598-1 Standardı

AYDINLATMA ARMATÜRLERİ - BÖLÜM 1: GENEL KURALLAR ve DENEYLER

2014/35/EU LVD (Low Voltage Directive) direktifi kapsamında TS EN 60598-1 standardı elektrik ışık kaynakları ile birleşik, 1000 V’a kadar olan besleme gerilimleri ile çalışan armatürler ile ilgili genel LVD testini kapsar. Bu standarttaki ilgili deneyler ve kurallar, sınıflandırma, işaretleme, mekanik yapılış, elektriksel yapılış ve fotobiyolojik güvenliği kapsar. TS EN 60598-1 standardı armatürlerin LVD güvenlik deneylerinin / LVD testinin ana standardı olarak yer almaktadır.

LVT Test Laboratuvarları Ltd. Şti. olarak TS EN 60598-1 standardı kapsamındaki LVD güvenlik deneylerini / LVD testini TÜRKAK tarafından akredite olan laboratuvarımızda gerçekleştirmekteyiz.

TS EN 60598-1 standardı kapsamında aşağıdaki LVD testini gerçekleştirmekteyiz;

1) Armatürlerin Sınıflandırılması

1.1) Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma Tipine Göre Sınıflandırma

Armatürler, elektrik çarpmasına karşı korumaya göre aşağıdaki sınıflardan birine sahip olmalıdır:

I Sınıfı, II Sınıfı, III Sınıfı.

 

1.2) Toz, Katı Cisimler ve Nemin Girişine Karşı Koruma Derecesine Göre Sınıflandırma

Armatürler, zararlı su girişine karşı TS EN 60529 standardına uygun koruma derecesine (IPXX) sahip olmalıdır.

1.3) Armatürün Tasarımlandığı Destekleme Yüzeyinin Malzemesine Göre Sınıflandırma

Armatürler, normalde alevlenebilen yüzeyler üzerine doğrudan monte edilmek üzere tasarımlanmış olup olmadığına veya sadece yanıcı olmayan yüzeyler üzerine monte edilmek üzere tasarımlanmış olup olmadığına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılmalıdır;

- Normalde alevlenebilen yüzeyler üzerine doğrudan monte edilmek üzere tasarımlanan armatürler

- Normalde alevlenebilen yüzeyler üzerine monte edilmek üzere tasarımlanmayan armatürler

1.4) Kullanım Şartlarına Göre Sınıflandırma

– Normal kullanım için olan armatürler

– Ağır hizmet şartları için olan armatürler

2) İşaretleme

 

Aşağıdaki bilgiler, armatür üzerine açıkça ve dayanıklı bir şekilde işaretlenmelidir (bk. Çizelge 1).

a) Lambaları veya diğer değiştirilebilir bileşenleri değiştirirken gözlemlenecek işaretleme, armatürün dışından (montaj yüzeyi hariç) veya lambanın veya başka bileşenin değiştirilmesi sırasında çıkarılan kapağın arkasından ve lamba çıkarılmış durumda iken görülebilir olmalıdır.

b) Montaj sırasında gözlemlenecek işaretleme, montaj sırasında armatürün dışından veya montaj sırasında çıkarılan bir kapak veya bölüm arkasından görülebilir olmalıdır.

c) Montajdan sonra gözlemlenecek işaretleme, normal kullanımdaki gibi lambalar yerindeyken armatür monte edilip kurulumu yapıldığında görülebilir olmalıdır.

a) maddesine göre işaretlemeler	b) maddesine göre işaretlemeler	c) maddesine göre işaretlemeler
2.8a Beyan gücü 2.10 Özel lambalar 2.11 Soğuk ışın 2.15 Gümüş başlık 2.16 Koruyucu siper 2.18 Tutuşma uyarısı 2.19 Kendinden siperli lamba 2.22 Dâhili değiştirilebilir sigorta (sigortalar) 2.23 Işık kaynağına doğrudan bakmayın 2.24 Elektrik çarpma riski için sembol	2.1- 2.2b 2.3 Ortam sıcaklığı 2.4 - 2.5 2.6 IP numarası 2.7 Tip referansı 2.9 Semboller 2.12 Bağlantı uçları 2.17c Ara bağlantılı armatürler 2.21 Isıl yalıtım malzemesi ile kaplamaya uygun olmayan armatürler için ilgili sembol	2.13 Aydınlatılan nesnelerd 2.14 Ağır hizmet şartları 2.20 Ayarlama düzeni 2.23 Işık kaynağına doğrudan bakmayıne
a 2.8 Beyan gücü. Uzaktan kontrol düzenine sahip boşalmalı lambalarla donatılan armatürlerde işaretleme, “Lamba tipi için kontrol düzenine bakılmalıdır” talimatı ile değiştirilebilir. b 2.2 Beyan gerilimi. Boşalmalı lambalarla donatılan armatürlerde, balast armatür içine konulmamışsa; armatür, şebeke gerilimi yerine çalışma gerilimi ile işaretlenmelidir. c 2.17 Ara bağlantılı armatürler. Sabit armatürler için bu bilgi, alternatif olarak montaj talimatlarında verilebilir. d 2.13 Aydınlatılan nesneler. Armatürde sadece sembol bulunmalıdır. Sembol armatür üzerinde yoksa sembol ile ilgili açıklamalar, armatürle birlikte verilen talimatlarda bulunmalıdır. e 2.23 Sabit, taşınabilir ve elde tutulan armatürler için bu işaretlemeyle ilgili farklı koşullar Madde 2.23’te verilmiştir.

2.1 Menşe işareti

2.2 Volt olarak beyan gerilimi

2.3 25°C’tan farklı ise, beyan azami ortam sıcaklığı t_a.

2.4 Uygulanabilen durumlarda Sınıf II armatürler için sembol.

2.5 Uygulanabilen durumlarda, Sınıf III armatürler için sembol

2.6 (Uygulanabilen durumlarda), toz, katı cisimler ve nemin girişine karşı koruma derecesinin IP numaraları ile işaretlenmesi

2.7 İmalatçının model numarası veya tip referansı.

2.8 Armatürün tasarımlandığı lamba tipi veya tiplerinin lamba veri föyünde gösterildiği gibi beyan gücü veya gösterilişi.

2.9 Uygulanabildiğinde, normalde alevlenebilen yüzeyler üzerine doğrudan monte edilmesi amaçlanmayan armatürlere karşılık gelen sembol

2.10 Uygulanabildiğinde, özel lambalar ile ilgili bilgiler.

2.11 Uygulanabildiğinde, dikroik yansıtıcılı “soğuk ışınlı” lambaların kullanımının güvenliği bozabildiği durumlarda, “soğuk ışınlı” lambalara benzer şekilli lambaların kullanıldığı armatürler için sembol.

2.12 Şebekeye bağlandığında armatürün güvenli ve yeterli şekilde çalışmasının sağlanması amacıyla, Z tipi montaj dışındaki bağlantı uçları faz, nötr ve toprak tanıtımı için açıkça işaretlenmelidir.

2.13 Montaj talimatlarında gösterildiği gibi örneğin, kullanılan lamba tipi, yansıtıcının şekli, montaj elemanlarının ayarlana bilirliği veya montaj konumu nedeniyle aydınlatılan nesnelerin aşırı ısınmasına yol açabilen armatürler olması durumunda, uygulanabilirse, aydınlatılan nesnelere olan en küçük mesafeyi gösteren sembol

2.14 Uygulanabildiğinde, ağır hizmet şartlarında kullanılan armatürlere ait sembol.

2.15 Uygulanabildiğinde, gümüş başlıklı lambalarla donatılacak şekilde tasarımlanan armatürlere ait sembol.

2.16 Koruyucu siper içeren armatürler:

– “Tüm çatlak koruyucu siperleri değiştiriniz” ifadesi ile veya

– Sembol (bk. Şekil 1) ile işaretlenmelidir.

2.17 Birbirine bağlanabilecek azami armatür sayısı veya besleme şebekesine kapalı devre bağlantı için sağlanacak bağlaştırıcılar vasıtasıyla elde edilecek azami toplam akım.

2.18 İlgili devreye göre ölçülen gerilimin 34 V tepe değerini aşması halinde, çift başlıklı Fa8 tüp biçimli lambaların kullanıldığı armatürler ve çift uçlu yüksek basınçlı boşalmalı lambaların kullanılması amaçlanan ateşleyicileri bulunan armatürler için uyarı sembolü veya uyarı notu.

2.19 Yalnızca kendinden siperli tungsten halojenli lamba veya kendinden siperli metal halojenür lamba ile kullanılacak şekilde tasarımlanan armatürlere ait sembol

2.20 Gerekli olduğu durumda kolayca anlaşılabilir olmayan ayarlama düzeninin tanıtılması gerekir.

2.21 Isıl olarak yalıtılmış malzeme ile kaplamaya uygun olmayan armatürler için ilgili sembol

2.22 Uygulanabilirse, değiştirilebilir dâhili sigortaları bulunan armatürler için sembol

2.23 IEC/TR 62778’de belirtilen bir eşik aydınlık düzeyine ETHR sahip olarak sınıflandırılmış olan taşınabilir ve elde tutulan armatürler için "Çalışan ışık kaynağına doğrudan bakmayın" uyarı sembolü

2.24 Elektrik çarpmasına karşı koruma için gerekli olduğu durumlarda, kullanıcı tarafından değiştirilemeyen ışık kaynakları üzerine sabitlenmiş kapaklar IEC 60417-6042 (2011-11)’de verilen ‘Dikkat, elektrik çarpma riski' sembolü ile işaretlenmelidir. Bu sembolün asgari yüksekliği 15 mm olmalıdır.

2.25 Bir armatür, armatürle birlikte verilmeyen bir sabit voltaj kontrol tertibatından çalıştırıldığında nominal sabit giriş voltajı.

2.26 Armatür, armatürle birlikte verilmeyen bir sabit akım kontrol tertibatıyla çalıştırıldığında nominal sabit giriş akımı. Sabit akımla beslenen armatürler, kontrol donanımının izin verilen en yüksek U_out değeri ile işaretlenecektir.

2.27 Bir LED ışık kaynağı çalıştıran ve yerleşik kontrol tertibatı içeren armatürler için, aydınlatma armatürünün tasarlandığı kontrol tertibatından maksimum nominal elektrik çıkışı özellikleri (örn. Sabit akım kontrol tertibatı için akım), A) maddesine ait Tablo 3.1. Sabit ışık çıkışı işlevi içeren armatürler için bu işaret, armatürün tasarlandığı maksimum çalışma koşullarını gösterecektir. Armatürle birlikte teslim edilen harici bağımsız kontrol tertibatını kullanan armatürler için bu işaret, b) maddesine ait Tablo 3.1'in ikinci sütununa göre görülebilmelidir.

3) İlave Bilgiler

 

3.1 Birleşik armatürlerde, en azından temel armatürünkine eşit olmaması durumunda, izin verilebilir ortam sıcaklığı, koruma sınıfı veya alternatif bölümün nem, katı cisimler ve toz girişine karşı koruma derecesi.

3.2 Hertz cinsinden anma frekansı.

3.3 Çalışma sıcaklıkları:

a) °C cinsinden beyan azami çalışma sıcaklığı (sargının) t_w,

b) °C cinsinden beyan azami çalışma sıcaklığı (kondansatörün) t_c,

c) 90 °C’u aşması durumunda normal çalışmada en elverişsiz şartlarda besleme kablolarının ve ara bağlantı kablolarının yalıtımının armatür içinde maruz kalabilecekleri azami sıcaklık.

d) Montaj sırasında dikkat edilmesi gereken aralıklar ile ilgili kurallar.

3.4 Armatürün yalnızca yanmayan malzemeden yapılan yüzeyler üzerine doğrudan montaja uygun olması ve ilgili sembolün kullanılmaması durumunda, armatüre bir uyarı notu eklenmeli veya imalatçının montaj talimatında, armatürün normalde alevlenebilen malzemeden yapılan bir yüzey üzerine hiçbir koşulda monte edilemeyeceğini açıklayan uyarı notu verilmelidir. Bu uygulamadan dolayı, raylar üzerine montaj yapılabilmesi için bir adaptör ile donatılan armatürler, normalde alevlenebilen yüzeyler üzerine doğrudan montajla ilgili kuralları karşılamalıdır.

3.5 Armatürün besleme şebekesine doğrudan bağlanmasının uygun olacağı durumlar hariç, bağlantı şeması.

3.6 Balast dâhil armatürün uygun olduğu özel durumlar.

3.7 Aşağıdaki uyarı notu, uygulanabildiğinde, metal halojenür lambalarla donatılan armatürlerle birlikte sağlanmalıdır:

“Armatür yalnızca koruyucu siperiyle birlikte kullanılmalıdır.”

3.8 Yarı armatür imalatçısı, özellikle değiştirilecek ışık kaynağından farklı olan değiştirilebilir ışık kaynağına ait ısı dağıtımı veya ışık kaynağı konumundan dolayı aşırı ısınmanın meydana gelebileceği düzenlerin kullanım sınırlamaları hakkında bilgi vermelidir.

3.9 İlave olarak imalatçı, güç faktörü ve besleme akımı hakkında bilgi vermelidir.

3.10 Bulunduğu ortam sıcaklığına bağlı olarak “bina içinde” kullanılabilme özelliği.

3.11 Uzaktan kontrol düzeni kullanılan armatürlerde, armatürün tasarımlandığı lamba aralığı.

3.12 Mandallı armatürlerde, armatürün boru tipi malzemeler üzerine montaja uygun olmadığına dair uyarı.

3.13 İmalatçı, tüm koruyucu siperlerin özelliklerini vermelidir.

3.14 Doğru çalışma için gerekmesi durumunda armatür, besleme tipinin sembolü ile işaretlenmelidir.

3.15 Beyan değerinden daha az ise, armatüre birleşik olan herhangi bir priz çıkışı için imalatçı tarafından beyan gerilimdeki beyan akımı belirtilmelidir

3.16 Ağır hizmet şartları için olan armatür hakkındaki bilgiler aşağıda verilmiştir:

– IPX4 prizlere bağlantı,

– Geçici tesisat dikkate alınarak yapılan doğru montaj,

– Bir destek üzerine doğru bir şekilde sabitleme ve ayrıca desteğin bir armatür ile birlikte verilmemesi durumunda, muhtemel desteğin azami yüksekliğinin yanı sıra dengenin sağlanması için gereken bacak sayısı ve asgari bacak uzunluğu.

3.17 X, Y ve Z tipi bağlantılı armatürler için montaj talimatları aşağıdaki bilgileri içermelidir:

– Özel hazırlanmış kordonu bulunan X tipi bağlantı için:

Bu armatürün harici bükülgen kablo veya kordonunun hasar görmesi durumunda; bunun yalnızca imalatçı ya da onun yetkili servisi tarafından sağlanan özel bir kordon veya kablo ile değiştirilmesi gerekir.

– Y tipi bağlantı için:

Bu armatürün harici bükülgen kablo veya kordonunun hasar görmesi durumunda; bir tehlike meydana gelmesini engellemek için yalnızca imalatçı veya onun yetkili servisi ya da eşdeğer nitelikte kalifiye personel tarafından değiştirilmesi gerekir.

– Z tipi bağlantı için:

Bu armatürün harici bükülgen kablo veya kordonu değiştirilemez; kablo hasar görürse, armatür imha edilmelidir.

3.18 Besleme kordonu PVC ile donatılmış sıradan armatürler dışındaki armatürlerle birlikte amaçlanan kullanıma yönelik bilgiler (örneğin “Yalnızca binaiçi kullanım amaçlıdır”) verilmelidir

3.19 Bir koruma iletkeninde 10 mA’den daha büyük bir akım üreten ve kalıcı şekilde bağlantısı amaçlanan armatürler için koruma devresindeki akım imalatçı talimatlarında açıkça gösterilmelidir.

3.20 Duvara monte edilen ve erişilebilirlik alanı içerisine monte edilmesi amaçlanmayan kurulabilir ve ayarlanabilir armatürlerle birlikte bunların nasıl doğru monte edileceğiyle ilgili bilgi (örneğin “sadece erişilebilir dokunma alanı dışına monte edilmelidir”) verilmelidir.

3.21 Değiştirilemeyen ve kullanıcı tarafından değiştirilemeyen ışık kaynaklarıyla donatılan armatürler için, talimat föyünde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:

- Değiştirilemeyen ışık kaynakları için:

"Bu armatürün ışık kaynağı değiştirilebilir tipte değildir; ışık kaynağı ömrünün sonuna ulaştığında armatür bütün olarak değiştirilmelidir"

- Kullanıcı tarafından değiştirilemeyen ışık kaynakları için:

"Bu armatürün içindeki ışık kaynağı sadece imalatçı tarafından ya da imalatçının yetkili servisi ya da eşdeğer nitelikte bir kişi tarafından değiştirilmelidir."

Dikkat, elektrik çarpma riski (Kaynak: IEC 60417-6042 (2011-11))

3.22 Kontrol edilebilir armatürler için AG beslemesi ile kontrol iletkenleri arasında muhafaza edilen yalıtım sınıflandırması sağlanmalıdır. Örneğin temel yalıtım, takviyeli yalıtım.

3.23 Kontrol tertibatı olmadan teslim edilen armatürlere, kontrol tertibatının izin verilen en yüksek Uout değeri ve maksimum Up veya eşdeğer tepe değeri ile birlikte, uygun bileşenin seçimi için gerekli bilgiler (özellikle kontrol donanımı ile aydınlatma armatürü arasındaki maksimum kablolama mesafesi ve boyutu) sağlanacaktır. Darbe gerilimlerinin kullanıldığı yerlerde yukarı gerilim. Ayrıca, AG beslemesi ile ikincil çıkış arasında muhafaza edilen harici kontrol tertibatının izolasyon sınıflandırması, en azından temel izolasyona ihtiyaç olması halinde sağlanacaktır.

3.24 Armatürle birlikte bağlantı ucu bloğunun sağlanmadığı yerlerde ambalajda aşağıdaki ifade bulunmalıdır:

“Bağlantı ucu bloğu dâhil değildir. Tesisatın yapılması için nitelikli bir kişiden tavsiye alınması gerekebilir.”

3.25 Armatür üreticileri, şebeke kablolarının yalıtımında UV yayan ışık kaynakları kullanan armatürler için yerinde şebeke kablolarının korunması hakkında bilgi sağlayacaktır. Bilgiler aşağıdakilerin özünü içerecektir:

"Kurulum için, UV dirençli olmayan yerinde şebeke besleme kabloları (özellikle bazı halojensiz düşük dumanlı kablolar) için ek UV dirençli kılıfların kullanılması gerekir."

Harici esnek bir kablo veya 30 cm'den daha uzun kordon kullanan sabit duvara monte ve portatif duvara monte armatürler için, üreticinin talimatları aşağıdaki ifadelerin özünü içermelidir:               "Boğulma riskini azaltmak için, bu armatüre bağlanan esnek kablolar, kablolar kol mesafesinde ise duvara etkin bir şekilde sabitlenmelidir."

Daha sonra işaretlemelere dayanıklılık deneyi uygulanır. İşaretlemenin dayanıklılığı, işaretlemeleri suya batırılmış bez parçasıyla 15 s süreyle hafifçe ovduktan ve kurulama yaptıktan sonra, petrol eterine batırılmış bez parçasıyla ilave bir 15 s süre daha ovarak işaretlemeleri çıkarmaya çalışmak suretiyle, muayene ile kontrol edilir. Deneyden sonra, işaretleme okunabilir olmalı, işaretleme etiketleri yerinden kolayca çıkarılamamalı ve bu etiketlerde hiç bir buruşma olmamalıdır.

4) Yapılış

 

Bu kısımda armatürlerin yapılışları ile ilgili olması gereken genel özellikler anlatılmaktadır.

 

5) Harici ve Dâhili Kablaj

 

Bu kısımda, armatürlerin besleme kaynağına olan elektriksel bağlantıları ve kendi dâhili kablajıyla ilgili olması gereken genel kurallar belirtilmiştir.

 

6) Topraklama Düzenleri 

 

Armatür, monte edildiğinde veya değiştirilebilir ışık kaynağının veya değiştirilebilir yol vericinin değiştirilmesi için ya da temizlik amacıyla açıldığında erişilebilir olan ve yalıtım arızası durumunda gerilimli hale gelebilen Sınıf I armatürlerin metal bölümleri, kalıcı olarak ve güvenilir biçimde topraklama bağlantı ucuna veya topraklama kontağına bağlanmalıdır.

Sınıf I armatür, besleme kordonu ile birlikte verildiğinde, bu kordonda, yeşil-sarı renkli bir topraklama damarı bulunmalıdır. Besleme kordonunun yeşil - sarı renkli damarı armatürün topraklama bağlantı ucuna ve varsa fişin topraklama kontağına bağlanmalıdır.

Topraklama bağlantı ucu veya topraklama kontağı ile erişilebilir metal bölümler arasındaki direnç

0,5 Ω’u aşmamalıdır. Direnç, topraklama bağlantı ucu veya topraklama kontağı ile erişilebilir metal bölümlerin her biri arasından sırayla en az 10 A’lik bir akım geçirilerek ölçülür.

7) Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma

 

Armatürler, normal kullanımda olduğu gibi monte edilip iletken bağlantıları yapıldığında ve değiştirilebilir ışık kaynakları veya (değiştirilebilir) yol vericilerinin değiştirilmesi için açılması gerektiğinde; bu işlem elle yapılamazsa bile, gerilimli bölümlere erişilemeyecek biçimde imal edilmelidir. Armatür normal kullanımda ve ilave olarak aynı şartlar altında tesis edildiğinde ve/veya monte edildiğinde standart deney parmağı ile gerilimli bölümlere erişime izin verilmez.

– Taşınabilir, kurulabilir ve ayarlanabilir armatürler için standart deney parmağı ile temel yalıtımlı bölümlere hiçbir erişime izin verilmez ve

– Diğer tip armatürler için IEC 61032: 1997 Şekil 1’e göre Ø 50 mm prob vasıtasıyla armatürün dış tarafından temel yalıtılmış bölümlere hiçbir erişim olmamalıdır.

8) Toza, Katı Cisimlere ve Neme Karşı Dayanıklılık

 

8.1 Armatürler, toza, katı cisimlere ve neme karşı dayanıklılık yönünden sınıflandırılmaları durumunda standartta yer alan farklılıklar ile beraber TS EN 60529 standardına uygun olarak deneylerden geçirilir.

8.2 Bütün armatürler, normal kullanımda meydana gelebilen nem şartlarına karşı korumalı olmalıdır. Numune, bağıl nemi % 91 ile % 95 arasında muhafaza edilen, hava içeren nemlendirme dolabı içine, normal kullanımdaki en elverişsiz konumda yerleştirilir. Kabinin hava sıcaklığı, 20°C ile 30°C arasındaki uygun bir “t” değerinde 1°C toleransla sabit tutulmalıdır. Numune, dolap içinde 48 saat süreyle tutulur.

 

9) Yalıtım Direnci, Elektriksel Dayanım, Temas Akımı ve Koruma İletken Akımı

 

Nem deneyinin ardından bu maddedeki deneyler gerçekleştirilir.

 

9.1 Yalıtım Direnci

Yalıtım direnci, gerilimin uygulanmasından 1 dakika sonra yaklaşık 500 V’luk bir DC gerilim ile ölçülür.

Yalıtım direnci 2MΩ’nın üzerinde olmalıdır.

 

9.2 Elektriksel Dayanım

Frekansı 50 Hz veya 60 Hz olan ve değeri aşağıdaki çizelgede belirtilen büyük ölçüde sinüs dalga biçimli bir gerilim aynı çizelgede gösterilen yalıtım uçlarına 1 dakika süreyle uygulanır. Çizelgede belirtilen kısımlar arasında atlama olmamalıdır.

 

9.3 Temas Akımı, Koruma İletken Akımı ve Elektrik Yanığı

Armatürün normal çalışması sırasında meydana gelebilen temas akımları veya koruyucu iletken akımları ölçüldüğünde aşağıdaki çizelgede verilen değerleri aşmamalıdır.

 

10) Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunlukları ve Yalıtma Aralıkları

Armatürlerde yer alan farklı polariteli enerjili iletkenlerin yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları çalışma gerilimine göre uygun mesafelerde olmalıdır. Uygunluk kumpas, mastar gibi aletler kullanılarak ölçülür.

 

 

 

11) Dayanıklılık Deneyi ve Isıl Deney

 

11.1 Dayanıklılık Deneyi

Armatürlerin kullanma alanlarında ki ısınma ve soğumayı temsil eden şartlarda, armatür zamanından önce tehlikeli hale gelmemeli veya arızalanmamalıdır. Bu kurala uygunluk aşağıdaki deneyle gerçekleştirilir;
– Ortam sıcaklığı 25°C olan etüv içine armatür yerleştirilir.

– Armatür, mahfaza içinde 24 saatlik 7 ardışık çevrimden oluşan toplam 168 saat boyunca deneyden geçirilir. Aşağıda belirtilen besleme gerilimi ilk 21 saat için armatüre uygulanır ve her çevrimin geri kalan 3 saatlik bölümünde armatür “devre dışı” edilir.

–  Çalışma periyotları süresince filamanlı lamba kullanılan armatürlerde ELV dışındaki besleme gerilimi, beyan lamba gücünün elde edildiği gerilimin 1,05 ± 0,015 katı olmalıdır. Diğer armatürler için besleme gerilimi, beyan geriliminin veya beyan gerilim aralığının en büyük değerinin 1,10 ± 0,015 katı olmalıdır.

            Deneyden sonra, armatür ve ayrıca raya monte edilen armatürlerde ray ve ray sisteminin bileşen bölümleri gözle muayene edilmelidir. Armatürün hiç bir bölümü görev yapamaz hale gelmemeli ve plastik ES lamba duylarında şekil bozulması oluşmamalıdır. Armatür güvensiz duruma gelmemeli ve raylı sistemde hasara neden olmamalıdır. Armatür üzerindeki işaretlemeler okunabilir olmalıdır.

 

11.2 Isıl Deney (Normal Çalışma)

Normal çalışma şartlarında armatürün hiç bir bölümü (lamba dâhil), armatür içindeki besleme kabloları veya montaj yüzeyi, emniyeti bozabilecek bir sıcaklığa ulaşmamalıdır. Bu kurala uygunluk aşağıdaki deneyle gerçekleştirilir;

– Hava akımına karşı korumalı mahfaza içinde ortam sıcaklığı 10°C ile 30°C arasında tercihen 25°C’de deneyden geçirilir.

– Deney gerilimi, ELV dışındaki filamanlı lamba kullanılan armatürler: Daima üzerine işaretlenen gerilimde çalıştırılması gereken ve ısı deneyinde kullanılan lambalar (HTS) hariç olmak üzere deney lambasına ait beyan gücün 1,05 katını üreten gerilim. Diğer armatürler için: Beyan geriliminin veya beyan gerilim aralığının azami değerinin 1,06 katı. Motor ihtiva eden armatürler: Beyan geriliminin (veya armatürün beyan gerilim aralığının azami değerinin) 1,06 katı.

– Armatür ısıl olarak kararlı hale gelinceye kadar (başka bir deyişle, sıcaklık değişim hızının saatte 1°C’un altında olması) deney devam eder.

– Ölçümler armatürün ilgili bölümlerine termokupllar yapıştırılarak yapılır.

Armatürün ölçülen sıcaklıkları standartta belirtilen limitleri aşmamalıdır.

 

11.3 Isıl Deney (Olağan Dışı Çalışma)

Olağan dışı çalışma durumlarını temsil eden şartlarda (uygulanabilen durumlarda, fakat armatürdeki bir arızayı veya hatalı kullanımı temsil etmeyen durumlar) armatürün bölümleri ve montaj yüzeyinin sıcaklıkları aşırı değerlere yükselmemeli ve armatür içindeki bağlantı güvensiz hale gelmemelidir.

 

12) Vidalar ve Bağlantılar

Cihazların bölümlerinin birleştirilmesinde ve elektriksel bağlantılarda kullanılan vidalar mekanik zorlamalara dayanıklı olmalıdır. Uygunluk vida diş çaplarına göre standartta verilen momentlerde vidaların sıkılıp gevşetilmesiyle test edilir.

 

13) Isıya, Ateşe ve Ark İzi Oluşumuna Dayanıklılık

Metal olmayan malzemenin dış bölümleri, bağlantılar dâhil enerjili bölümleri destekleyen yalıtkan malzemeden bölümler ısıya karşı dayanıklı olmalıdır. Uygunluğu doğrulamak için standartta belirtilen değerlerde bilye basınç deneyi, kızaran tel deneyi, CTI deneyi ve iğne alevi deneyi yapılır.

 

14) Vidalı Bağlantı Uçları

Bu kısımda, armatürler içine gömülü vidalı bağlantı ucu tiplerinin tümü standardın istemiş olduğu ilgili kuralları karşılamalıdır.

 

15) Vidasız Bağlantı Uçları ve Elektriksel Bağlantılar

Bu kısımda, armatürlerin dâhili kablajında ve harici kablaj bağlantısında kullanılan, kesit alanları

2,5 mm2’ye kadar olan som veya örgülü bakır iletkenler için vidaların kullanılmadığı bütün elektriksel bağlantılar ve bağlantı ucu tipleri ile ilgili kurallar belirtilmiştir.

TS 8698 EN 60598-2-1 / IEC 60598-2-1

AYDINLATMA ARMATÜRLERİ - BÖLÜM 2: ÖZEL KURALLAR - KISIM BİR: GENEL AMAÇLI, SABİT

TS 8698 EN 60598-2-1 standardı, 1000 voltu aşmayan besleme gerilimlerinde tungsten filamanlı, tüp biçimli floresan ve diğer boşalmalı lambalar ile kullanılan genel amaçlı, sabit aydınlatma armatürleri ile ilgili LVD testleri kapsar. TS EN 60598-2-1 standardı LVD testleri TS EN 60598-1 standardında ki LVD testleri temel alınarak gerçekleştirilir.

TS EN 60598-2-2 / IEC 60598-2-2

AYDINLATMA ARMATÜRLERİ - BÖLÜM 2: ÖZEL KURALLAR KISIM 2: GÖMME ARMATÜRLER

TS EN 60598-2-2 standardı kapsamında, 1.000 V’a kadar besleme gerilimlerinde çalışan elektrikli aydınlatma kaynaklarını içeren duvar, tavan gibi yapıların içine gömülen armatürlerin LVD testi yer almaktadır. TS EN 60598-2-2 standardında TS EN 60598-1 standardında ki LVD testleriyle beraber aşağıdaki LVD testler gerçekleştirilir.

1) Dayanıklılık Deneyleri ve Isıl Deneyler

Aydınlatma armatürüne giren veya temas eden besleme kaynağına bağlantı için kullanılan kablolar, yüksek sıcaklıklara ulaşmamalıdır.

TS 8700 EN 60598-2-3 / IEC 60598-2-3

AYDINLATMA ARMATÜRLERİ - BÖLÜM 2-3: BELİRLİ ÖZELLİKLER - YOL ve CADDE AYDINLATMASI İÇİN

TS 8700 EN 60598-2-3 standardı;

- Yol ve cadde aydınlatması gibi dış aydınlatma uygulamalarında kullanılan aydınlatma armatürleri,

- Tünel aydınlatmaları,

- Toplam yüksekliği normal yerden en az 2,5 m olan kolonla birleşik aydınlatma armatürleri ile ilgili ve söz konusu aydınlatma armatürlerinin besleme gerilimleri 1000 V’u geçmeyen elektrik aydınlatma kaynakları ile birlikte kullanımı ile ilgili özellikleri kapsar. TS 8700 EN 60598-2-3 standardında                    TS EN 60598-1 standardında ki LVD testleriyle beraber aşağıdaki LVD testler gerçekleştirilir.

1) Aydınlatma Armatürlerinin Sınıflandırılması

Yol ve cadde aydınlatma armatürleri, normal olarak aşağıdaki montaj biçimlerinden bir veya bir kaçına uygun olmalıdır:

a) Boru (konsol) veya benzerinde,

b) Bir direk (kolon) konsolunda,

c) Bir direk tepesinde,

d) Gergi veya askı tellerinde,

e) Bir duvarda.

2) İşaretleme

TS EN 60598-1 standardına ilave olarak kullanma kılavuzunda aşağıdaki bilgilere de yer verilir;

a) Tasarım durumu (normal çalışma konumunda),

b) Varsa, kontrol donanımı dâhil ağırlık,

c) Dıştan dışa boyutlar,

d) Montajın, yer seviyesinden 8 m’yi aşan yükseklikte yapılması amaçlandığında, rüzgâr kuvvetine maruz kalan en büyük çıkıntı alanı,

e) Uygulanabilirse, armatür için uygun olan askı tellerinin kesit alanları aralığı,

f) Tabiî hava hareketi etkileri için izin verilen 10 °C’un, ölçülen sıcaklıktan düşülmemesi kaydıyla bina içi kullanıma uygunluk,

g) Bağlantı kutusunun yerleştirildiği bölümün boyutları,

h) Armatürün kendi desteği için armatüre sabitlenen herhangi bir cıvata veya somunlara uygulanması gereken Nm cinsinden döndürme momentinin ayarı.

3) Yapılış

3.1) Tünel aydınlatma armatürleri hariç, bütün aydınlatma armatürlerinin IP koruma derecesi en az IPX3 olmalıdır.

3.2) Armatürü veya dış bölümü mesnetine bağlayan düzenler, armatüre veya dış bölümün ağırlığına uygun olmalıdır. Bağlantı, tesisteki çıkıntılı yüzeyde 150 km/h’lik bir rüzgâr hızına, aşırı bir sapmaya maruz kalmadan dayanabilecek biçimde tasarımlanmalıdır.

Direk konsoluna veya direk tepesine monte edilen armatürler veya dış bölümler için statik yük deneyi armatür veya dış bölüm, en kritik yüzey yüklenecek biçimde monte edilir.

En kritik yüzey, Cd x S‘nin en yüksek değeri hesaplanarak belirlenir.

Burada:

Cd: Çekme katsayısı,

S: Yüklenen yüzeyin alanı (m2)’dır.

Çekme katsayısı, söz konusu yüzeyin biçimine bağlıdır. Cd’ nin ölçülmediği armatürler ve dış bölümler için 1,2 değeri alınmalıdır.

Bağlama düzenleri, imalâtçı talimatına uygun olarak sabitlenmelidir.

En kritik yüzey üzerine 10 dakika süreyle sabit ve düzgün dağıtılmış bir yük uygulanmalıdır.

Yük,

F=1/2 Rh x S x Cd x V2 (N) değerine eşit olmalıdır.

Burada:

Rh: 1,225 kg/m3 değerine eşittir (kütlesel hava yoğunluğu), V: rüzgâr hızı (m/s) dır.

Rüzgâr hızları, aydınlatma armatürlerin veya dış bölümlerin montaj yüksekliklerine bağlı olarak aşağıdaki değerlerde olmalıdır:

8 m’ye kadar yüksekliklerde, V = 45 m/s (163 km/h),

8 m (dâhil) 15 m arasındaki yüksekliklerde, V = 52 m/s (188 km/h),

15 m’den büyük yüksekliklerde, V = 57 m/s (205 km/h).

Deneyden sonra güvenliği bozan gözle görülebilir hiç bir arıza, bağlama düzenlerinden 2 cm/m’den daha fazla bir eğimi aşan kalıcı hiç bir şekil bozukluğu ve bağlama noktası etrafında hiç bir dönme olmamalıdır.

3.3) Cam kapaklar, küçük parçalara ayrılabilen camdan meydana gelmeli veya yeterince küçük kafesli bir koruyucuyla ya da cam kırıklarını tutan film kaplı cam ile donatılmalıdır. Aşağıdaki deney ile doğrulanır.

Cam bileşen, parçacıkların kırılma anında dağılmamalarını ve hareketini önlemek için bütün alan boyunca desteklenir. Camın uzun kenarlarından birinin orta noktasından merkeze doğru 30 mm uzaklıktaki bir noktada cam, puntalı bir zımba ile parçalanmalıdır. En büyük kırılma alanının yaklaşık ortasında, ancak daima camın sınırları içerisinde kalmak üzere, bir kenarı 50 mm olan kare içindeki parçacıklar kırılma olayından sonra 5 dakika içerisinde sayılır. Bir kenarı 50 mm olan kare içerisindeki parçacıkların sayısı 60’dan fazla ise cam deneyden geçmiş sayılır.

3.4) Cam kapaklar yüksek mekanik dayanıma sahip olmalıdır. Deney, bir numune üzerinde ve aydınlatma armatürüne monte edilen camın dış yüzünde (lambanın karşısındaki) gerçekleştirilir. IEC 60068-2-75’e uygun sarkaç çekiç veya düşey çekiç ile darbe enerjisi 5 J (IK08) olan bir çarpma uygulanır. Deneyden sonra cam kırılmamalıdır.

TS EN 60598-2-4 / IEC 60598-2-4

AYDINLATMA ARMATÜRLERİ - BÖLÜM 2: ÖZEL KURALLAR - KISIM 4: GENEL AMAÇLI, TAŞINABİLİR

TS EN 60598-2-4 standardı, besleme gerilimi 250 V’u aşmayan elektrik ışık kaynakları ile birlikte kullanılmak üzere veya iç lambalarla birlikte kullanılmak üzere tasarlanmış iç veya dış mekân kullanımı (örneğin bahçe kullanımı) için kullanılan el lambaları dışındaki taşınabilir aydınlatma armatürlerini kapsar. TS EN 60598-2-4 standardında TS EN 60598-1 standardında ki LVD testleriyle beraber aşağıdaki LVD testler gerçekleştirilir.

1) Armatürlerin Sınıflandırılması

TS EN 60598-1 standardına ilave olarak aşağıdaki maddelere göre sınıflandırma yapılır;

 a) Kullanım amacına göre:

- Sıradan aydınlatma armatürleri sadece iç mekânda kullanım için sınıflandırılır.

- Sıradan olmayan aydınlatma armatürleri  ile işaretli ise sadece iç mekânda kullanım için sınıflandırılır.

- Sıradan olmayan armatürler dış mekân kullanımı için sınıflandırılmıştır. Dış mekân kullanımı için gereksinimler iç mekân kullanımı için olanlardan daha şiddetli olduğundan, bu armatürler iç mekân kullanımı için de uygundur.

b) Toz ve neme karşı koruma derecesine göre, dış mekân kullanımı için taşınabilir armatürler IPX4 veya daha üstü sınıflandırılmalıdır.

c) Destek yüzeyinin malzemesine göre, bir zemin veya masa üzerinde durmak için tasarlanmış portatif armatürler normal yanıcı yüzeylere doğrudan montaj için uygun olarak sınıflandırılmalıdır.

2) İşaretleme

TS EN 60598-1 standardına ilave olarak aşağıdaki bilgiler de numuneye işaretlenir;

- Sıradan armatürler ve dış mekân kullanımına uygun olmayan armatürler aşağıdaki sembol ile işaretlenmelidir ve kullanma kılavuzunda işaretin tanımı açıklanmalıdır.

IEC 60417-5957:2004-12

- Dış mekânda kullanım amaçlı aydınlatma armatürler, Besleme kablosunun maksimum akım değerinden hesaplanan maksimum güç armatürde bulunan elektrik prizine yakın bir yerde işaretlenmelidir.

4) Yapılış

4.1) Kablolar, kablo taşıyıcılar, klipsler veya benzeri yalıtkan malzemeden yapılmış cihazlarla, aksi takdirde bu sürtünmenin güvenliğini olumsuz yönde etkileyeceği durumlarda, armatürün normal hareketindeki metal parçalara sürtünebileceği her yerde sabitlenmelidir. Esnek kordlar için taşıyıcılar ve klipsler yalıtkan malzemeden olmalı veya erişilebilirlerse veya erişilebilir metal parçalarla temas halinde ise sabit bir yalıtıcı astar ile donatılmalıdır.

4.2) Taşınabilir aydınlatma armatürleri yeterli dengeye sahip olmalıdır. Uygunluk, aşağıdaki açılarda eğimli bir düzlemde armatürün normal kullanımın en elverişsiz ayar konumuna getirilmesiyle kontrol edilmelidir:

- İç mekân kullanımı için armatürlerde yatay olarak 6°;

- Dış mekânda kullanım için armatürler için yatayda 15°, armatürün kaymayacağı şekilde düzlemin yüzeyi.

Üreticinin armatürle birlikte verdiği talimatlar, denge testiyle ilgili olarak dikkate alınacaktır. Test için, armatür kullanım amacına göre uygun ışık kaynağı ile sağlanacaktır. Armatür devrilmemelidir. Kelepçeler veya benzeri cihazlarla sabitlenen armatürler bu teste tabi değildir.

4.3) Şamdan armatürlerinde bir anahtar bulunmalıdır.. Bu anahtar, E5 veya E10 duylu mum lambalarında, tüm lambaları aynı anda açıp kapatır. Anahtar, armatürün bir parçası veya kablodaysa, 300 mm'lik armatür içinde olacaktır.

4.4) Dış mekân kullanımı için taşınabilir aydınlatma armatürlerinde, diğer aydınlatma armatürlerine güç sağlayan priz çıkışı ve ilgili fiş arasındaki bağlantı, en az IPX4'ten daha az olmayacak şekilde, en az armatürlerle aynı koruma derecesine uygun olacaktır. Bu koruma derecesi, prize takılan bir fiş ile veya fiş olmadan korunmalıdır.

TS EN 60598-2-5 / IEC 60598-2-5

AYDINLATMA ARMATÜRLERİ - BÖLÜM 2: ÖZEL KURALLAR - KISIM 5: PROJEKTÖRLER

TS EN 60598-2-5 standardı, 1000 V'u geçmeyen besleme gerilimlerinde elektriksel ışık kaynaklarıyla çalışan projektörleri kapsar. TS EN 60598-2-5 standardında TS EN 60598-1 standardında ki LVD testleriyle beraber aşağıdaki LVD testler gerçekleştirilir.

1) İşaretleme

Gerekli görüldüğü yerlerde, uygun kullanımı ve bakımı sağlamak için aşağıdaki ek özellikler projektörün üzerine ayrıca işaretlenmeli veya kullanma kılavuzunda açıklanmalıdır;

a) Bilinen bir husus değil ise çalışma konumu,

b) Projektörün kütlesi ve dış boyutları,

c) Projektörün en büyük ışık iz düşümü alanı,

d) Montaj yüksekliklerinin aralığı,

e) Bina içinde kullanım için uygunluk.

2) Yapılış

2.1) Bina dışında kullanılan projektörlerin, nem girişine karşı en az IPX3’e eş değer koruma derecesi olmalıdır.

2.2) Bina dışında zeminden yukarıda kullanılan projektörler için, projektör iz düşümü alanının m2’si başına 2,4 kN kuvvet sağlanacak biçimde kum torbaları kullanılarak sürekli ve düzgün dağıtılmış bir sabit yük 10 dakika süreyle projektöre uygulanır. Bundan sonra, projektör düşey düzlemde bağlantı noktası etrafında 180° döndürülür ve bu deney tekrarlanır. Deney sırasında hiçbir arıza ve bağlantı noktası etrafında hareket oluşmamalı ve bu deneyin her bölümünden sonra, 1°’yi aşan kalıcı ayar yapılmasına gerek kalmamalıdır.

2.3) Cam, bir kırıcı ile uzun kenarın ortasından merkeze doğru 30 mm uzakta bir noktada kırılır. Kırma işlemini müteakip 5 dakika içinde kenarı 50 mm olan kare içinde bulunan parçacıklar sayılır. Parçacıkların sayısı 60’dan fazla ise, cam deneyde olumlu sonuç