LVD Testi Neden ve Nasıl Yapılır?
LVD testi neden gereklidir?
Elektrik ile çalışan cihazların, insan ve canlı sağlığını olumsuz etkilememesi için LVD testlerinin yapılması gerekmektedir. LVD testinin içerisinde başlıca yer alan test ve muayeneler, kaçak akım testi, toprak sürekliliği testi, yüksek gerilim testi, izolasyon direnci testi, mekanik deneyler, sıcaklık artış testi, yanmazlık testleri, IP testleri, muayeneler ve dokümantasyon kontrolüdür. 50-1000 V AC ve 75-1500 V DC elektrikli cihazların, canlı sağlığına olan muhtemel zararlarının kontrol edilebilmesi için LVD testinin yapılması gerekmektedir.
LVD testi nasıl yapılır?
LVD testi yapılırken elektrikli cihazın kullanım amacına ve kullanım ortamına uygun standardın seçilmesi gerekmektedir. Ürün ile ilgili standartta yer alan ve uygulanabilir bütün deney ve muayeneler LVD testi esnasında tek tek incelenmelidir. LVD testi esnasında veya LVD testi öncesinde, standartta yer alan çevresel koşullar, ön şartlandırma süreçleri var ise uygun çevresel koşullar deney öncesi muhakkak sağlanmalıdır.
LVD testine başlamadan önce cihazın tek hat şeması, kullanım kılavuzu, etiketi, gerilim ve frekans beyan değerleri incelenmelidir. Ayrıca Cihaz içinde bulunan kritik bileşenlerin de varsa test raporları veya uygunluk belgeleri LVD testi öncesinde mutlaka kontrol edilmelidir.
LVD testi, ürüne ait bütün standart gereksinimlerinin karşılanıp karşılanmadığını, ilgili test, muayene ve dokümantasyon kontrolü ile belirler.
LVD testi esnasında test seviyeleri nelerdir?
LVD testi esnasında test seviyeleri ürüne, kullanım amacına, kullanım ortamına, beyan gerilim değerlerine, ürünün muhafaza yapısına, yalıtım derecesine ve bir çok etkene bağlı değişim gösterebilir.
LVD testi temel deneylerine bakacak olursak,
-Kızaran tel deneyinde genellikle seviye şu şekildedir; elektrik ile temas eden yalıtkan malzemeler 960 derece, elektriksel teması olmayan yalıtkan malzemeler ise 650 derecede test edilmektedir.
-Bilye basınç deneyinde ise elektriksel teması olmayan yalıtkan malzemeler 75 derece, elektriksel teması olan yalıtkan malzemeler ise 125 derecede test kabininde bekletilir. Bilye basıncı sonunda oluşan iz çapının 2mm’yi geçmemesi gerekmektedir.
-IP deneyinde imalatçı beyanı esastır. IP 69 seviyesine kadar imalatçı beyanına göre testler uygulanır.
-IK deneyinde imalatçı beyanı esastır. IK 10 (20 Joule) seviyesine kadar imalatçı beyanına göre testler uygulanır.
-Dielektrik deneyi ise ürüne ve beyan gerilim değerlerine göre değişiklik gösterebilir, örnek verecek olursak makinelerde 1000 V AC, elektrik panolarında 1890 V AC olurken, elektrikli tıbbi cihazların hastaya temas eden, güçlendirilmiş yalıtımlı bölümüne 4000 V AC uygulanabilir.
-Toprak sürekliliği deneyi genellikle 10 veya 25 A seviyelerinde uygulanırken, aşmaması gereken limitler ise ürüne göre 0,1 ohm veya 0,2 ohm gibi değerlerdir.
-Sıcaklık artış deneyinde ise test seviyesi imalatçı beyanı esas alınarak gerçekleştirilse de her ürüne ait standartta aşmaması gereken limitler mevcuttur. Sıcaklık rejime girdikten sonra yani kararlı hale geldikten sonra ilgili kontroller yapılır.
-İzolasyon direnci testlerinde genellikle test seviyesi 500 V DC şeklindedir. Ürüne göre limitler değişse de genellikle görünen değerin 1 Megaohmdan büyük olması beklenir.
Sonuç olarak LVD testi yapılırken ürünün yapısı, kullanım yeri ve beyan gerilim değerleri, seviyelerin belirlenmesi açısından büyük önem arz etmektedir.
LVD testi esnasında yaşanacak olumsuzluklar nelerdir?
LVD testi esnasında kritik elektriksel testlerden, mekanik testlere, muayenelerden, dokümantasyon kontrolüne kadar birçok noktada olumsuzluk yaşanabilir. Sadece testlerde değil etikette olmayan bir sembolden dolayı veya toprak kablosunun sarı-yeşil renkte olmamasından dolayı da LVD testi esnasında olumsuzluk meydana gelebilir. Olumsuzlukları en az seviyeye indirebilmek için, henüz ar-ge aşamasındayken, LVD testine girecek ürüne ait standardı edinip incelemek gerekmektedir.
LVD testi esnasında olumsuzluk yaratan bazı deneyler;
LVD testi esnasında cihazların en çok olumsuzluk yaşadığı deneylerin başında ise dielektrik deneyi gelmektedir. Dielektrik deneyinde bileşenlerin canlı uçlarının birbirine yakınlığı atlamaya sebep olmaktadır. Bu test için alınması gereken önlemlerin başında yalıtma aralığı ve yüzeysel kaçak yolu uzunluklarının mesafelerine dikkat edilmesi gerekmektedir.
LVD testi esnasında yaşanan bir diğer olumsuzluk ise yanmazlık deneyleridir. İmalatçı kullandığı yalıtkan malzemenin MSDS formunu incelemelidir, V0 katkı maddeli malzeme kullanması gerekmektedir.
LVD testi esnasında karşılaşılabilecek bir başka olumsuzluk ise toprak sürekliliği deneyindedir. İmalatçı bu deney öncesi süreklilik sağlayacak iletken kısımları kontrol etmelidir, sürekliliği önleyecek boya veya başka bir yalıtkan kısım var ise temasın sağlanması gerekmektedir. En önemlisi de uygun kesitte toprak kablosu kullanması gerekmektedir.
LVD testi esnasında karşılaşılabilecek bir başka olumsuzluk ise sıcaklık artış deneyindedir. Isınan havayı tahliye edecek yeterli açıklıkların olmaması halinde bu testte olumsuzluklar yaşanabilmektedir. Bu teste önlem alırken muhakkak ısı tahliyesi için gerekli açıklıkları bırakmak gerekmektedir ve ısınan hava yükseldiği için fazla ısı yayan bileşenlerin üstüne bileşen koymamaya çalışmalıyız. Bu gereklilikleri doğal soğutma ile sağlayamıyor ise, fan modülü gibi cebri soğutmalar kullanmamız gerekmektedir.