TS IEC 60884-1 / IEC 60884-1
EV ve BENZERİ YERLERDE KULLANILAN FİŞ ve PRİZLER - BÖLÜM 1: GENEL ÖZELLİKLER
TS IEC 60884-1 standardı ev, ofis vb. yerlerde, bina içinde veya dışında kullanılması amaçlanan, topraklama kontakları bulunan veya bulunmayan, beyan gerilimi 50 V ila 442 V arasında olan, beyan akımı 32 A’i geçmeyen, sadece alternatif akımla çalışan fişleri, sabit ve seyyar prizlerin LVD testini kapsamaktadır.
LVT Test Laboratuvarları Ltd. Şti. olarak TS IEC 60884-1 standardı kapsamındaki LVD testlerini TÜRKAK tarafından akredite olan laboratuvarımızda gerçekleştirmekteyiz.
LVT Test Laboratuvarları Ltd. Şti. olarak TS IEC 60884-1 standardı kapsamında akredite olarak aşağıdaki güvenlik deneylerini (LVD Testi) gerçekleştirmekteyiz;
1) İşaretleme
1.1) Aksesuarlar (fişler ya da prizler) aşağıdaki gibi işaretlenmelidir:
− Beyan akımı, amper olarak,
− Beyan gerilimi, volt olarak,
− Besleme kaynağı tipinin sembolü,
− İmalâtçı veya yetkili satıcının adı, ticarî markası veya tanıtma işareti,
− Katalog numarası da olabilen tip referansı,
− Katı yabancı cisimlerin girmesine ve tehlikeli bölümlere erişmeye karşı koruma derecesinin ilk karakteristik sayısı; beyan edilen sayı 2’den büyük ise, bu durumda ikinci sayı da işaretlenmelidir.
− Suyun hasar verici girişine karşı koruma derecesinin ikinci karakteristik sayısı; beyan edilen sayı 0’dan büyük ise, bu durumda birinci sayı da işaretlenmelidir.
1.2) Semboller, kullanıldığında aşağıdaki gibi olmalıdır:
Amper ………………………………………….........................................................................……… A
Volt ……………………………………..........................................................................…………….… V
Alternatif akım ………………….............................................................................……………… ∼
Nötr …………………………………………..........................................................................………… N
Koruma topraklaması ….....................................................…………………………………………..
İlgili olduğunda, koruma derecesi ……………..................................................................... IPXX
Vidasız bağlantı uçları için: Yalnızca rijit iletkenlerin girmesi için uyumluluk.................. r
2) Gerilimli Bölümlere Erişmeye Karşı Koruma
Prizler montajları yapıldıktan sonra fişler ise prize tamamen takıldıktan sonra, gerilimli bölümlerine rastgele temasa karşı yeterli koruma bulunacak biçimde imal edilmeli ve mahfaza içine alınmalıdır. Bu kurala uygunluk eklemli deney parmağı ile aksesuarların açıklıklarına kuvvet uygulanarak kontrol edilir.
3) Topraklama Düzeni
3.1) Topraklama kontağı bulunan aksesuarlar, fiş, prize takıldığında topraklama bağlantısının; fişin akım taşıyan kontaklarının gerilim altına girmesinden önce sağlanacağı biçimde yapılmalıdır. Fiş, prizden çıkartılırken akım taşıyan kontak çubukları, toprak bağlantısının kesilmesinden önce ayrılmalıdır.
3.2) Topraklama bağlantı ucu ile ona bağlanması gereken erişilebilir metal bölümler arasındaki bağlantının direnci 0,05 Ω’u aşmamalıdır. Bu kurala uygunluk topraklama bağlantı ucu ile erişilebilen metal bölüm arasına 25 A uygulayarak kontrol edilir.
4) Yaşlanmaya Karşı Dayanıklılık, Mahfazalarla Sağlanan Koruma ve Neme Karşı Dayanıklılık
4.1) Yaşlanmaya Karşı Dayanıklılık
Aksesuarlar normal kullanımda oldukları gibi monte edilirler. Daha sonra 70 °C ± 2 °C sıcaklıktaki etüvde 168 saat tutulur. Bu işlemden sonra, deney numuneleri etüvden çıkartılır ve oda sıcaklığında ve en az % 45 ile % 55 arasında bağıl nemde 96 saat tutulur. Numunelerde;
- Normal göz ile bakıldığında hiçbir çatlak ve bu standarda uygunluğunu bozacak hiç bir hasar olmamalı,
- İşaret parmağına sarılan kuru ve kaba dokunmuş bir kumaş ile numuneye 5 N’luk bir kuvvetle bastırıldığında numune üzerinde kumaş izleri kalmamalı, numune malzemesi beze yapışmamalıdır.
4.2)Mahfazalarla Sağlanan Koruma
Mahfazalar, aksesuarın IP gösterilişine uygun olarak, tehlikeli bölümlere erişmeye karşı, katı yabancı cisimlerin hasar verici etkilerine karşı ve suyun hasar verici girişine karşı koruma sağlamalıdır. Bu kurala uygunluk, TS EN 60529 standardına göre gerçekleştirilir.
4.3) Neme Karşı Dayanıklılık
Deney numuneleri hava sıcaklığı 20°C ile 30°C arasında bağıl nemi % 91 ile % 95 arasında tutulan nem kabini içerisinde IP kodu IPX0 ise 48 saat, IP kodu IPX0’dan büyük ise 168 saat tutulur. Ardından numuneye Madde 5’teki deneyler uygulanır.
5) Yalıtım Direnci ve Elektrik Dayanımı
5.1) Prizlerde yalıtım direnci sıra ile aşağıdakiler arasında ölçülür.
a) Birbirine bağlı bütün kutuplarla gövde arasında. Ölçme bir fiş takılı iken yapılır.
b) Sıra ile her bir kutup ile fişi takılı durumdaki gövdeye bağlanmış olan diğerleri arasında.
c) Bütün metal mahfazalar ile varsa yalıtkan kaplamalarının iç yüzeyi ile temasta olan ince metal yaprak arasında.
d) Sıkıştırma vidaları dâhil, seyyar prizlerin kordon tespit düzenlerinin bütün metal bölümleri ile, varsa topraklama bağlantı ucu (bağlantı uçları) veya topraklama kontağı (kontakları) arasında.
e) Seyyar prizlerin kordon tespit düzenlerinin bütün metal bölümleri ile bükülgen kablonun en büyük çapı ile aynı çapta ve onun yerine takılmış metal çubuk arasında
Fişlerde yalıtım direnci sıra ile aşağıdaki şekilde ölçülür.
a) Birbirine bağlı bütün kutuplarla gövde arasında,
b) Sıra ile her bir kutup ile gövdeye bağlı olan diğerleri arasında,
c) Sıkıştırma vidaları dahil, kordon tespit düzenlerinin bütün metal bölümleri ile varsa topraklama bağlantı ucu (bağlantı uçları) veya topraklama kontağı (kontakları) arasında,
d) Kordon tespit düzenlerinin bütün metal bölümleri ile, bükülgen kablonun en büyük çapı ile aynı çapta ve onun yerine takılmış metal çubuk arasında
Belirtilen bölümler arasına 500 V DC gerilim uygulanarak direnç ölçülür. Ölçülen direncin 5M Ω’dan fazla olması gerekmektedir.
5.2) Deney numunesinin madde 5.1’de yer alan bölümleri arasına;
– Beyan gerilimi 130 V’a kadar (dahil) aksesuarlar için 1250 V,
− Beyan gerilimi 130 V’u aşan aksesuarlar için 2000 V AC gerilim uygulanır. Deney sırasında atlama ve delinme olmamalıdır.
6) Sıcaklık Artışı
İletken bağlantısı tekrar yapılamayan aksesuarlar teslim edildikleri durumda, iletken bağlantısı tekrar yapılabilen aksesuarlar ise anma kesit alanı Çizelge 1’deki değerlerde olan polivinilklorür yalıtımlı iletkenler takılarak deneye alınırlar.
|
Aksesuarın Beyan Akımı Anma Kesit Alanı |
Aksesuarın Beyan Akımı Anma Kesit Alanı mm2 |
|
|
Seyyar Aksesuarlar İçin Bükülgen İletkenler |
Sabit Aksesuarlar İçin Rijit (Som veya Örgülü) İletkenler |
|
|
10’a Kadar (Dahil) |
1 |
1,5 |
|
10’dan Büyük 16’ya Kadar (Dahil) |
1,5 |
2,5 |
|
16’dan Büyük |
4 |
6 |
Çizelge 1
Aksesuarlar normal montaj şeklinde montajları yapılarak teste alınırlar. Ardından numune özelliklerine göre standartta belirtilen deney akımı aksesuar üzerinden 1 saat geçirilir ve numune üzerindeki kontakların vb. kısımların sıcaklık artışı termokupllar ile ölçülür. Ölçülen değer 45 K’i aşmamalıdır.
7) Kesme Kapasitesi
Aksesuarların kesme kapasitesi yeterli olmalıdır. Bu kurala uygunluk, aksesuarların kontak uçlarından gerilim ve akım geçirilirken fişleri prizlere takma çıkarma işlemi uygulayarak kontrol edilir.
Deney gerilimi beyan geriliminin 1,1 katı ve deney akımı beyan akımının 1,25 katıdır.
Fiş, prize aşağıdaki hız ile 50 defa (100 takma veya çıkarma) takılır ve çıkartılır;
− Beyan akımı 16 A’e (dahil) ve beyan gerilimi 250 V’ta (dahil) kadar aksesuarlarda dakikada 30 takma veya çıkarma,
− Diğer aksesuarlarda dakikada 15 takma veya çıkarma.
Deney sırasında hasar verici ark oluşmamalıdır. Deneyden sonra numunelerde tekrar kullanılmalarını engelleyecek bir hasar görülmemeli ve kontak çubuklarının gireceği boşluklarda bu standard anlamında güvenliği azaltabilen bir hasar görülmemelidir.
8) Mekanik Dayanım
Aksesuarların özelliklerine bağlı olarak standartta bulunan uygun deney donanımları ile aksesuarların mahfazalarına mekanik darbeler uygulanır. Deneyden sonra standarda uygunluğu bozacak hasar görülmemelidir.
9) Isıya Dayanıklılık
9.1) Seyyar aksesuarlar, sabit prizler (100 ± 2)°C sıcaklıktaki etüvde 1 saat tutulur. Deneyden sonra numuneler oda sıcaklığında soğumaya bırakılır. Eklemli deney parmağı ile enerjili bölümlere temas edilmemelidir. İşaretlemeler okunabilir olmalıdır.
9.2) Seyyar aksesuarların, sabit prizlerin enerjili kısımlara temas eden plastik kısımları (125 ± 2)°C sıcaklıktaki etüve yerleştirilir. Numune üzerine en az 3 mm kalınlıktaki bilye 20 N kuvvet ile bastırılır. Numune 1 saat sonra etüvden çıkartılır. 10 saniye içinde soğuması için soğuk suya daldırılır. Ardından bilyenin oluşturduğu iz ölçülür. Ölçülen izin çapı 2 mm’den küçük olmalıdır.
10) Yalıtma Aralıkları, Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunlukları ve Sızdırmazlık Bileşiğinden Geçen Uzaklıklar
Aksesuarların
1. Farklı polariteli gerilimli bölümler arasındaki
Gerilimli bölümler ile aşağıdakiler arasındaki:
− Yalıtkan metal bölümlerin erişilebilen yüzeyleri,
− Topraklama devresinin bölümleri dahil topraklanmış metal bölümler,
− Gömülü prizlerin tabanını taşıyan metal iskelet,
− Sabit prizlerin tabanlarını, kapaklarını veya kapak levhalarını tespit eden vidalar veya düzenler,
− Fişlerin kavrama yüzeyinde bulunanlar ve topraklama devresinden yalıtılmış olanlar dışındaki dış montaj vidaları
3. Prize tam olarak geçtiğinde, fişin kontak çubukları ile bunlara bağlı metal bölümler arasında ve söz konusu fişin kontak çubukları ile erişilebilen topraklanmamış metal bölümlere sahip aynı sistemdeki en elverişsiz konstrüksiyona göre yapılmış priz arasındaki
4. Bir prizin erişilebilen topraklanmamış metal bölümleri ile kontak çubukları ve bunlara bağlı metal bölümleri en elverişsiz konstrüksiyona göre yapılmış aynı sistemde tam olarak geçmiş fiş arasındaki
5. Bir prizin (fiş takılı değilken) gerilimli bölümleri ile topraklanmamış veya fonksiyonel olarak topraklanmış erişilebilen metal bölümleri arasındaki yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları uygun mesafelerde olmalıdır. Uygunluk kumpas, mastar gibi aletler kullanılarak ölçülür.
11) Topraklama Düzenleri
Cihazların erişilebilir metal mahfazaları ile topraklama ucu arasındaki direnç değeri 0,1 Ω’un altında olmalıdır. Metal mahfaza ile topraklama ucu arasına 25 A akım uygulanarak gerilim düşümünden direnç değeri hesaplanır.
12) Vidalar ve Bağlantılar
Cihazların bölümlerinin birleştirilmesinde ve elektriksel bağlantılarda kullanılan vidalar mekanik zorlamalara dayanıklı olmalıdır. Uygunluk vida diş çaplarına göre standartta verilen momentlerde vidaların sıkılıp gevşetilmesiyle test edilir.
13) Yalıtma Aralıkları, Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunlukları ve Yalıtımdan Geçen Uzaklıklar
Cihazların içerisinde yer alan farklı polariteli enerjili iletkenlerin yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları çalışma gerilimine uygun mesafelerde olmalıdır. Uygunluk kumpas, mastar gibi aletler kullanılarak ölçülür.
14) Yalıtım Malzemesinin Olağan Dışı Isıya, Ateşe ve Yüzeysel Kaçaklara Dayanıklılığı
Metal olmayan malzemenin dış bölümleri, bağlantılar dâhil enerjili bölümleri destekleyen yalıtkan malzemeden bölümler ısıya karşı dayanıklı olmalıdır. Uygunluğu doğrulamak için standartta belirtilen değerlerde kızaran tel deneyi ve iğne alevi deneyi yapılır.
15) Paslanmaya Karşı Dayanıklılık
Kapaklar ve sıva üstü montaj kasalarını içeren demirden yapılmış bölümler paslanmaya karşı yeterince korunmuş olmalıdır. Bu kurala uygunluk aşağıdaki deneyle doğrulanır:
Denenecek bölümlerdeki bütün yağlar; uygun bir yağ giderici kullanılarak giderilir.
Bundan sonra bölümler 10 dakika süre ile (20 ± 5)°C sıcaklıktaki amonyum klorürün sudaki % 10 çözeltisine daldırılır. Bölümler kurulanmadan, yalnızca damlalar silkelendikten sonra, içinde (20 ± 5)°C sıcaklıkta nem ile doymuş hava bulunan bir kutuda 10 dakika süre ile bekletilir. Parçaların (100 ± 5)°C sıcaklıktaki bir etüvde 10 dakika süreyle kurutulmasından sonra yüzeylerinde pas izi görülmemelidir